درباره‌ی دسته بندی کردن دانشگاه ها سخن بسیار رفته است. رتبه بندی دانشگاه ها امروزه به قدری مهم است که همگان می کوشند مواردی را به عنوان معیار های رتبه بندی عرضه کنند که در آن‌ها دانشگاه مورد علاقه‌ی آن ها از رتبه‌ی بالاتری برخوردار باشد. در این میان دانشجو ها راهی به جز آزمون تجربی دانشگاه ها و یا اعتماد به همکلاسیان خود ندارند، امّا این روش شناخت و کسب اطلاعات نیز به جهت تأثیر پذیری مشاهده ار نظریه تا حدّی لرزان و غیر قابل اعتماد است.

 در این جا با توجه به برخی تجربیات اعلام می کنیم که اصولاً لیست رتبه بندی دانشگاه از منظر هر دانشجو متفاوت و برای هر دانشجو منحصر به فرد است.

 در زیر تعدادی از معیار ها عرضه می شوند البته ترتیب آمدن معیار ها نشانه ی اولویت یا اهمیت خاصی نیست.

 1.        دانشگاه ِ همشهری، خوابگاه و ترافیک

 برای بسیاری از دانشجو ها همشهری بودن دانشگاه اهمیت به سزایی دارد. افرادی که نمی توانند در خوابگاه زندگی کنند و دانشگاه هایی که خوابگاه خوبی ندارند یا اصلاً خوابگاه ندارند، هر دو مواردی در خور توجه هستند. در این مورد باید توجه کرد که در شهری همچون تهران دانشجویی که منزل مسکونی اش در شهرک اکباتان قرار دارد برای رسیدن به دانشگاه علم و صنعت مشکلات زیادی دارد. این امر در ترافیک نیز بسیار مؤثر است. برای مثال سیاست های جدید وزارت علوم در کشاندن هر روزه ی دانشجویان به دانشگاه که دلیلی ساده لوحانه دارد خود منجر به ایجاد میلیونها سفر اضافی است.

 پس می بینیم که اصولاً همشهری بودن با دانشگاه یک موهبت است؛ مشروط بر عدم وجود مشکلات فوق برای مثال در دانشگاه گیلان این یک فرصت خوب است یا در دانشگاه سیستان و بلوچستان.

 2.        آزادی های تحصیلی

 تفاوت های اصلی میان دبیرستان و دانشگاه امکان انتخاب درس و استاد است. یعنی در یک دبیرستان خاص همواره دانش آموزان همگی تحت برنامه ای عمل می کردند که دبیرستان تعیین می کرد و قادر نبودند که در چارچوب موازین قانونی برای خود معلم و درس را انتخاب کنند. اما در دانشگاه وضع کاملاً متفاوت است، یکی از اصلی ترین تعاریف دانشگاه امکان انتخاب درس و مدرس در چارچوب قوانین آموزشی است طبیعتاً دانشگاهی که همه ی دانشجویان هم ورودی یک رشته را همکلاسی می داند و هر ترم آن ها را وادار می کند که برنامه ای مشابه داشته باشند دانشگاه خوبی نیست.

 3.        آب و هوا و آلودگی های محیطی

 بدیهتاً دانشگاه در محلی با آب و هوای مناسِب تر بهتر است. اجزای دانشگاه باید نو باشند، تمام مکان های سرپوشیده ی دانشگاه نباید در فصل سرما بیش ار حد گرم و یا در فصل گرما بیش از حد سرد باشند. آب و هوای مناسب موجب کاهش تنش ها، افزایش امکان فعالیت های ورزشی، بهبود سلامتی دانشجویان، کاسته شدن از نرخ بیماری های سطحی زمان بر (سرما خوردگی و گلودرد) می شود. آلودگی هوای داخلی(Domestic Air Pollution) در غذاخوری، رستوران، تریا و بوفه نباید وجود داشته باشد.

 4.        تعداد اساتید عالی رتبه

 هر چند به نحوه ی ارتقای اساتید دانشگاه ها انتقادات زیادی وارد است اما مقایسه تعداد اساتید تمام در یک دانشگاه (دانشکده یا گروه) و میزان جوانی آنها می تواند به شدت راه گشا باشد.

 5.        احترام به دانشجو

 دانشگاهی که در آن یک یا دوتا از دسته های اساتید و کارمندان و دانشجویان از دو یا یک دسته ی دیگر برتر محسوب می شوند و حقوق بیشتری برای آن ها مفروض است محکوم به شکست است. چنین اتفاقی که البته یقیناً اساتید دانشگاه درآن مطرود و توسری خورده نیستند منجر به نا امیدی و ایجاد کینه می شود و باب اصلاح نظام حاکم بر دانشگاه را می بندد.

 6.        کاغذ بازی و میزان ساعت های کاری واقعی!

 مقدار وقتی که از دانشجو برای کارهای اداری گرفته می شود و میزان تداخل آن با اوقات کلاس ها و فعالیت های پژوهشی در ایجاد یا عدم ایجاد مشکلات برنامه ریزی برای دانشجو نقش اساسی دارد. به مثال زیر توجه کنید:

       محمود سرما خورده است ساعت 12 کلاسش تمام می شود به بهداری می رود به او گفته می شود که بهداری تا ساعت 13:30 تعطیل است، محمود 13:30 کلاس دیگری دارد، تکلیف چیست؟ اساتید هر چند محمود کلاس آن ها را دوست ندارد همگی حضور و غیاب می کنند و جرایم سنگینی برای غیبت در نظر می گیرند.

       اسماعیل می خواهد فرم سمینار خود را تحویل آموزش دهد، پشت در آموزش دانشکده نوشته شده است:

                               ساعات کار 8:30 تا 11:30 و 14 تا 15

       شما می بینید که ساعت کار روزی چهار ساعت است و به ازای چهار ساعت کار دو ساعت و نیم استراحت برای ناهار و نماز وپلی استیشن و انواع دیگر چرخولک بازی! پنج شنبه و جمعه هم تعطیل است، ما چرا نخستین قدرت علمی و اقتصادی دنیا نیستیم؟!

  7.        ورزش وتغذیه

 هر دوی ورزش و تغذیه از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند. دانشگاه باید فضای ورزشی مناسب و کافی را در اختیار دانشجو بگذارد و البته وقت کافی برای ورزش را هم همین طور. در واقع سخت گیری های تحصیلی هیچ گاه نباید موجب شوند که دانشجو با عجله غذا بخورد و وقت کافی برای ورزش نداشته باشد.

 امیدوارم تمامی خوانندگان محترم در کنار عوامل دیگری که مد نظر دارند موارد بالا را هم در داوری به حساب آورند و آگاهانه دانشگاه خود را انتخاب کنند!